ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ "ਪੰਗਾਸ ਮੋਨੋਕਲਚਰ" ਵਧੀਆ ਕਾਰੋਬਾਰ
Pangasius Monoculture: ਪੰਗਾਸ ਮੋਨੋਕਲਚਰ ਬਾਰੇ ਜਾਨਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਮੋਨੋਕਲਚਰ ਕੀ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ, ਮੋਨੋਕਲਚਰ ਅਜਿਹਾ ਮੱਛੀ ਪਾਲਣ ਦਾ ਧੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮੱਛੀ ਦੀ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੀ ਖੇਤੀ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਫਾਇਦਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਵੱਧ ਉਤਪਾਦਨ ਅਤੇ ਗੁਣਵੱਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਮੱਛੀ ਪਾਲਕ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੱਛੀ ਪਾਲਣ ਦਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਧੀਆ ਮੁਨਾਫ਼ਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਤੁਹਾਨੂੰ ਦਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਪੰਗਾਸ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਤਾਜ਼ੇ ਪਾਣੀ ਦੀਆਂ ਮੱਛੀਆਂ ਦੀ ਤੀਜੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਹੈ। ਇਹ 6 ਤੋਂ 8 ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ 1.0 ਤੋਂ 1.5 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਸਾਹ ਲੈਣ ਕਾਰਨ ਘੱਟ ਘੁਲਣ ਵਾਲੀ ਆਕਸੀਜਨ ਨੂੰ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਕਰਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੰਗਾਸ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਉਤਪਾਦਕ ਹੈ।
ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਝਾਰਖੰਡ ਦਾ ਮੌਸਮ ਪੰਗਾਸ ਮੱਛੀ ਪਾਲਣ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਅਨੁਕੂਲ ਹੈ। ਇਥੋਂ ਦੇ ਮੌਸਮੀ ਤਾਲਾਬਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖਦਿਆਂ 7 ਤੋਂ 8 ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ 1.0 ਤੋਂ 1.5 ਕਿਲੋ ਵਜ਼ਨ ਦੀਆਂ ਮੱਛੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਸ਼ਾਰਕ ਮੱਛੀਆਂ ਵਾਂਗ ਚਮਕਦਾਰ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਆਕਾਰ ਦੇ ਐਕੁਏਰੀਅਮ ਵਿੱਚ ਵੀ ਰੱਖੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
ਮੱਛੀ ਪਾਲਣ ਲਈ ਤਲਾਅ ਦੀ ਚੋਣ
ਪੰਗਾਸ ਪਾਲਣ ਲਈ ਤਲਾਅ ਦਾ ਰਕਬਾ 0.5 ਤੋਂ 1.0 ਏਕੜ ਤੱਕ ਚੰਗਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ 10 ਤੋਂ 15 ਏਕੜ ਦੇ ਰਕਬੇ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਸੰਭਵ ਹੈ। ਤਲਾਅ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦੀ ਡੂੰਘਾਈ 1.5 ਤੋਂ 2.0 ਮੀਟਰ ਤੱਕ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਜ਼ਿਆਦਾ ਡੂੰਘਾਈ ਵਾਲੇ ਤਾਲਾਬ ਢੁਕਵੇਂ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਕਿਉਂਕਿ ਹਵਾ ਸਾਹ ਲੈਣ ਕਾਰਨ ਇਹ ਆਕਸੀਜਨ ਲੈਣ ਲਈ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ 'ਤੇ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਜ਼ਿਆਦਾ ਡੂੰਘਾਈ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉੱਪਰ ਆਉਣ ਅਤੇ ਜਾਣ ਲਈ ਜ਼ਿਆਦਾ ਊਰਜਾ ਦੀ ਖਪਤ ਕਰਨੀ ਪਵੇਗੀ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਿਕਾਸ ਦਰ ਘੱਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: ਮੱਛੀਆਂ ਨੂੰ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਇਹ ਗੰਭੀਰ ਬਿਮਾਰੀਆਂ, ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰੋ ਇਲਾਜ
ਜੇਕਰ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਮੱਛੀ ਪਾਲਣ ਅਫਸਰ ਬਰਨਾਲਾ ਲਵਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾਂ ਕਤਲਾ, ਰੋਹੂ, ਮੁਰਾਖ, ਸਿਲਵਰ ਕਾਰਪ, ਗਰਾਸ ਕਾਰਪ, ਕੌਮਨ ਕਾਰਪ ਆਦਿ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀਆਂ ਮੱਛੀਆਂ ਪਾਲੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ ਜਾਂ ਪੰਗਾਸ ਹੋਰ ਕਿਸਮਾਂ ਨਾਲ ਰਲਾ ਕੇ ਪਾਲੀ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ, ਪਰ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਬਰਨਾਲਾ 'ਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਇੱਕ ਮੱਛੀ ਪਾਲਕ ਨੇ ਕਰੀਬ 5 ਏਕੜ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ ਪੰਗਾਸ ਮੱਛੀ ਦਾ ਪੂੰਗ ਪਾ ਕੇ ਮੋਨੋਕਲਚਰ ਦੀ ਪਹਿਲ ਕੀਤੀ ਹੈ।
ਇਹ ਮੱਛੀ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ’ਤੇ ਗਰਮੀਆਂ ਦੀ ਕਿਸਮ ਹੈ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਵਧਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਤਾਪਮਾਨ ਦੇ ਅਨੁਕੂਲ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਵਰਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪੰਗਾਸ ਮੱਛੀ ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਆਉਂਦੀ ਸੀ, ਪਰ ਹੁਣ ਪੰਗਾਸ ਕਲਚਰ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਹੀ ਹੋਣ ਨਾਲ ਸਥਾਨਕ ਉਤਪਾਦਨ ਨੂੰ ਹੁਲਾਰਾ ਮਿਲੇਗਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਗਡਵਾਸੂ ਅਤੇ ਮੱਛੀ ਪਾਲਣ ਵਿਭਾਗ ਵੱਲੋਂ ਵੀ ਇਸ ਦੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: ਛੋਟੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ Fish Farming ਕਰਨ ਦੇ ਇਹ ਤਿੰਨ ਤਰੀਕੇ ਜਾਣੋ, ਮਿਲੇਗਾ Business 'ਚ ਚੰਗਾ ਲਾਭ
ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ "ਪੰਗਾਸ ਮੋਨੋਕਲਚਰ" ਵਧੀਆ ਕਾਰੋਬਾਰ
ਵਿਭਾਗ ਵੱਲੋਂ ਗ੍ਰਾਂਟ ਅਤੇ ਸਿਖਲਾਈ: ਰਾਕੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ
ਸਹਾਇਕ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਮੱਛੀ ਪਾਲਣ ਬਰਨਾਲਾ ਰਾਕੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਵਿਭਾਗ ਵੱਲੋਂ ਮੱਛੀ ਪਾਲਣ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਦੇਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਨਿੱਜੀ ਜ਼ਮੀਨ ਵਾਲੇ ਮੱਛੀ ਤਲਾਅ ਲਈ ਸਬਸਿਡੀ ਵੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਪੰਚਾਇਤ ਵੱਲੋਂ ਠੇਕੇ ’ਤੇ ਤਲਾਅ ਬਹੁਤ ਹੀ ਵਾਜਬ ਰੇਟਾਂ ’ਤੇ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ’ਤੇ ਕੋਈ ਸਬਸਿਡੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਚਾਹਵਾਨ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਮੱਛੀ ਪਾਲਣ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਕਿੰਨੀ ਹੈ ਸਬਸਿਡੀ ?
● ਮੱਛੀ ਪਾਲਣ ਅਫ਼ਸਰ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮਤਸਯਾ ਸੰਪਦਾ ਯੋਜਨਾ ਤਹਿਤ ਨਵੇਂ ਤਲਾਅ ਲਈ ਜਨਰਲ ਵਰਗ ਲਈ 40 ਫੀਸਦੀ ਅਤੇ ਐਸਸੀ/ਐਸਟੀ ਵਰਗ ਲਈ 60 ਫੀਸਦੀ ਸਬਸਿਡੀ ਉਪਲਬਧ ਹੈ।
● ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮੱਛੀ ਦੀ ਢੋਆ-ਢੁਆਈ ਲਈ ਮੋਟਰਸਾਈਕਲ ਵਿਦ ਆਈਸ ਬਾਕਸ ਅਤੇ ਥਰੀ ਵ੍ਹੀਲਰ ਵਿਦ ਆਈਸ ਬਾਕਸ ਲਈ ਵੀ ਸਬਸਿਡੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਸਰੋਤ: ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਲੋਕ ਸੰਪਰਕ ਦਫ਼ਤਰ ਬਰਨਾਲਾ (District Public Relations Office Barnala)
Summary in English: What is pangasius monoculture and why is it profitable for farmers?
