ਕਣਕ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਦੁਸ਼ਮਣ ਭੂਰੀ, ਕਾਲੀ ਅਤੇ ਪੀਲੀ ਕੁੰਗੀ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਕਿਸਾਨ ਆਪਣੀ ਫਸਲ ਨੂੰ ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਬਚਾ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਲੇਖ ਰਾਹੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਪੂਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ।
ਜਾਣੋ ਕਣਕ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਦੇ ਰੋਗ, ਲੱਛਣ ਅਤੇ ਰੋਕਥਾਮ
Wheat Disease Management: ਹਾੜੀ ਸੀਜ਼ਨ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਫ਼ਸਲ ਕਣਕ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਦੀਆਂ ਅਗੇਤੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਵੀ ਕਈ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਇਸ ਫ਼ਸਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮੁਨਾਫ਼ੇ ਦੀ ਆਸ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ ਕਿਸਾਨ ਇਸ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਬਿਜਾਈ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਕਣਕ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਸਮੱਸਿਆ ਭੂਰੀ, ਕਾਲੀ ਅਤੇ ਪੀਲੀ ਕੁੰਗੀ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਿੰਨਾਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਪ੍ਰਕੋਪ ਹਰ ਸਾਲ ਕਣਕ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਵਿੱਚ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਇਸ ਦਾ ਅਸਰ ਕਣਕ ਦੇ ਝਾੜ 'ਤੇ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਣਕ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਦਾ ਖਮਿਆਜ਼ਾ ਘਾਟੇ ਦੇ ਰੂਪ 'ਚ ਭੁਗਤਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
ਜਾਣੋ ਕਣਕ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਦੇ ਰੋਗ, ਲੱਛਣ ਅਤੇ ਰੋਕਥਾਮ
ਪਰ ਜੇਕਰ ਕਿਸਾਨ ਸਹੀ ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਕੇ ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਦਾ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਕਰ ਲੈਣ ਤਾਂ ਇਸ ਨੁਕਸਾਨ ਤੋਂ ਬਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ | ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਜਾਗਰਣ ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਕਣਕ ਦੀਆਂ ਮੁੱਖ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਭੂਰੀ, ਕਾਲੀ ਅਤੇ ਪੀਲੀ ਕੁੰਗੀ ਦੇ ਲੱਛਣਾਂ ਅਤੇ ਰੋਕਥਾਮ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲੈ ਕੇ ਆਇਆ ਹੈ।
ਪੀਲੀ ਕੁੰਗੀ
ਪੀਲੀ ਕੁੰਗੀ ਇੱਕ ਉੱਲੀ ਰੋਗ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਪੱਤੇ ਪੀਲੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ 'ਚ ਕਣਕ ਦੇ ਪੱਤਿਆਂ 'ਤੇ ਪੀਲੇ ਰੰਗ ਦਾ ਪਾਊਡਰ ਬਣਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਛੂਹਣ 'ਤੇ ਪੀਲੇ ਰੰਗ ਦਾ ਪਾਊਡਰ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਹੱਥ ਵੀ ਪੀਲੇ ਪੈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। 10-20 ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ ਤਾਪਮਾਨ ਪੀਲੀ ਕੁੰਗੀ ਲਈ ਢੁਕਵਾਂ ਹੈ। ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ 25 ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ ਤਾਪਮਾਨ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਨਹੀਂ ਫੈਲਦੀ। ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ 10-15 ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਹੀ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਜੇਕਰ ਇਸ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਨਾ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਹ ਹਵਾ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਰਾਹੀਂ ਪੂਰੇ ਖੇਤ ਅਤੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਫੈਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਜਾਣੋ ਕਣਕ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਦੇ ਰੋਗ, ਲੱਛਣ ਅਤੇ ਰੋਕਥਾਮ
ਪੀਲੀ ਕੁੰਗੀ ਰੋਗ ਦੇ ਲੱਛਣ
● ਕਣਕ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਵਿੱਚ ਜਨਵਰੀ ਅਤੇ ਫਰਵਰੀ ਦੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪੀਲੀ ਜਾਂ ਧਾਰੀਦਾਰ ਕੁੰਗੀ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
● ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਲੱਛਣ ਪੱਤਿਆਂ 'ਤੇ ਪੀਲੀਆਂ ਧਾਰੀਆਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
● ਪੀਲੇ-ਸੰਤਰੀ ਬੀਜਾਣੂ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ 'ਤੇ ਪੱਤਿਆਂ ਦੇ ਖੰਭਾਂ ਤੋਂ ਫਟਦੇ ਹਨ।
● ਛੋਟੇ ਪੌਦਿਆਂ ਦੇ ਪੱਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮੁਹਾਸੇ ਗੁੱਛਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਦੋਂਕਿ ਪਰਿਪੱਕ ਪੱਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਉਹ ਕਤਾਰਬੱਧ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਛਾਲੇ ਇੱਕ ਧਾਰੀਦਾਰ ਦਿੱਖ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਪੀਲੇ-ਸੰਤਰੀ ਸਪੋਰ ਕਾਲੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪੱਤਿਆਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
● ਧਾਰੀਦਾਰ ਕੁੰਗੀ ਦੇ ਲੱਛਣ ਬੀਜਣ ਦੀ ਅਵਸਥਾ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਫ਼ਸਲ ਦੇ ਪੱਕਣ ਦੇ ਪੜਾਅ ਤੱਕ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
● ਧਾਰੀਦਾਰ ਕੁੰਗੀ ਦੇ ਧੱਬੇ ਪੱਕਣ ਵਾਲੇ ਪੱਤਿਆਂ 'ਤੇ ਵਧੇਰੇ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਤਣਾ ਕੁੰਗੀ ਨਾਲੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪੀਲਾ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
ਪੀਲੀ ਕੁੰਗੀ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਦਾ ਫੈਲਣਾ
ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਜਦੋਂ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿੱਚ ਨਮੀ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਔਸਤਨ 10-20 ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਫੈਲਣ ਲੱਗਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਵੇਖਦਿਆਂ ਹੀ ਵੇਖਦਿਆਂ ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਫੈਲਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੀਲੀ ਕੁੰਗੀ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਨਮੀ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ, ਛਾਂ, ਦਰੱਖਤਾਂ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ, ਪੌਪਲਰ ਅਤੇ ਚਿੱਟੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਉਗਾਈਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਲੱਛਣ ਠੰਡੇ ਅਤੇ ਨਮੀ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੇਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਭਾਵੇਂ ਤਾਪਮਾਨ ਵਧਣ ਨਾਲ ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਦਾ ਫੈਲਣਾ ਵੀ ਰੁਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਸਾਰੀ ਫ਼ਸਲ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।
ਜਾਣੋ ਕਣਕ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਦੇ ਰੋਗ, ਲੱਛਣ ਅਤੇ ਰੋਕਥਾਮ
ਪੀਲੀ ਕੁੰਗੀ ਰੋਗ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ
ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਲੱਛਣ ਦਿਸਦੇ ਹੀ ਫ਼ਸਲ ਵਿੱਚ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਦਾ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰੋ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਪ੍ਰੋਪੀਕੋਨਾਜ਼ੋਲ 25 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਈ.ਸੀ. 200 ਮਿਲੀਲਿਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਨੂੰ 200 ਲਿਟਰ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਘੋਲ ਕੇ 15 ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਵਕਫੇ 'ਤੇ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰੋ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ, ਖੇਤਰ ਲਈ ਪ੍ਰਵਾਨਿਤ ਨਵੀਨਤਮ ਜੰਗਾਲ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਦੀ ਹੀ ਚੋਣ ਕਰੋ। ਜੇਕਰ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦੀ ਮੰਨੀਏ ਤਾਂ ਫ਼ਸਲ 'ਤੇ ਨਿਯਮਤ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖੋ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਫ਼ਸਲਾਂ 'ਤੇ ਜੋ ਰੁੱਖਾਂ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਬੀਜੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ | ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਿਸਾਨ ਭਰਾਵਾਂ ਨੂੰ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਨਿੱਜੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਫ਼ਸਰ ਨੂੰ ਫ਼ਸਲ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਬਾਰੇ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਸੂਚਿਤ ਕਰਨ, ਤਾਂ ਜੋ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਇਸ 'ਤੇ ਕਾਬੂ ਪਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : ਕਣਕ ਦੀ ਫਸਲ ਦੇ ਪੀਲੇ ਪੈਣ ਦਾ ਮਿਲਿਆ ਇਲਾਜ, ਹੁਣ ਚੰਗੇ ਝਾੜ ਨਾਲ ਕਿਸਾਨ ਹੋਣਗੇ ਖੁਸ਼ਹਾਲ
ਭੂਰੀ ਕੁੰਗੀ
ਕਣਕ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਕੁੰਗੀ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ, ਭੂਰੀ ਕੁੰਗੀ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਹਰ ਥਾਂ ਪਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਪ੍ਰਕੋਪ ਲਗਭਗ ਸਾਰੇ ਕਣਕ ਉਗਾਉਣ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਭੂਰੀ ਕੁੰਗੀ ਤੋਂ ਫਸਲਾਂ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ 10% ਤੋਂ ਘੱਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਅਨੁਕੂਲ ਹਾਲਤਾਂ ਵਿੱਚ 30% ਤੱਕ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਭੂਰੀ ਕੁੰਗੀ 15 ਤੋਂ 25 ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ ਤਾਪਮਾਨ ਦੇ ਨਾਲ ਨਮੀ ਵਾਲੇ ਮਾਹੌਲ ਵਿੱਚ ਫੈਲਦੀ ਹੈ।
ਜਾਣੋ ਕਣਕ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਦੇ ਰੋਗ, ਲੱਛਣ ਅਤੇ ਰੋਕਥਾਮ
ਭੂਰੀ ਕੁੰਗੀ ਰੋਗ ਦੇ ਲੱਛਣ
● ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਲੱਛਣ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੱਤਿਆਂ 'ਤੇ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਕਈ ਵਾਰ ਸੰਕਰਮਣ ਦੇ ਲੱਛਣ ਤਣੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦੇਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
● ਇਸ ਵਿੱਚ ਪੱਤਿਆਂ ਅਤੇ ਤਣਿਆਂ 'ਤੇ ਸੰਤਰੀ ਤੋਂ ਭੂਰੇ ਤੱਕ ਖਿੰਡੇ ਹੋਏ ਧੱਬੇ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
● ਸੰਤਰੀ ਬੀਜਾਣੂ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਟੁੱਟ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕੱਪੜਿਆਂ, ਹੱਥਾਂ ਜਾਂ ਔਜ਼ਾਰਾਂ 'ਤੇ ਚੜ੍ਹ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
● ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੰਕਰਮਣ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਪੱਤੇ ਸੁੱਕ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਮਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
● ਲੱਛਣ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੱਤਿਆਂ ਦੀ ਉਪਰਲੀ ਸਤ੍ਹਾ 'ਤੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਫ਼ਫ਼ੂੰਦੀ ਦੇ ਬੀਜਾਣੂ ਹਵਾ ਰਾਹੀਂ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
● ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇਂ ਫ਼ਸਲ ਪੱਕਦੀ ਹੈ, ਸੰਤਰੀ ਯੂਰੀਡੀਓਸਪੋਰ ਕਾਲੇ ਟੈਲੀਓਸਪੋਰਸ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਭੂਰੀ ਕੁੰਗੀ ਰੋਗ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ
ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਫ਼ਸਲੀ ਚੱਕਰ ਅਪਣਾਓ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਰੋਗ-ਰੋਧਕ ਕਿਸਮਾਂ ਬੀਜੋ। ਖੇਤ ਨੂੰ ਨਦੀਨਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਰੱਖੋ। ਬੀਜ ਨੂੰ ਸੋਧੋ, ਇਸ ਲਈ ਬੀਜ ਨੂੰ ਕਾਰਬੈਂਡਾਜ਼ਿਮ 50 ਘੁਲਣਸ਼ੀਲ ਪਾਊਡਰ ਨਾਲ 2 ਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਤੀ ਕਿਲੋ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਸੋਧ ਕੇ ਬੀਜੋ। ਮੈਨਕੋਜ਼ੇਬ 75 ਘੁਲਣਸ਼ੀਲ ਪਾਊਡਰ ਨੂੰ 2 ਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਤੀ ਲੀਟਰ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਘੋਲ ਕੇ ਫ਼ਸਲ 'ਤੇ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰੋ। ਟੇਬੂਕੋਨਾਜ਼ੋਲ 25.9 ਈ.ਸੀ 1 ਮਿਲੀਲੀਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਲੀਟਰ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਘੋਲ ਬਣਾ ਕੇ ਫ਼ਸਲ 'ਤੇ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰੋ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : ਕਣਕ ਦੀਆਂ 1634 ਅਤੇ 1636 ਕਿਸਮਾਂ ਉੱਚ ਤਾਪਮਾਨ ਲਈ ਲਾਹੇਵੰਦ, ਪੰਜਾਬ ਸਮੇਤ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੂਬਿਆਂ 'ਚ ਵੀ ਨਵੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਜਾਰੀ
ਜਾਣੋ ਕਣਕ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਦੇ ਰੋਗ, ਲੱਛਣ ਅਤੇ ਰੋਕਥਾਮ
ਕਾਲੀ ਕੁੰਗੀ
ਕਾਲੇ ਜਾਂ ਤਣੇ ਦੀ ਕੁੰਗੀ ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਕਣਕ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਭਿਆਨਕ ਬਿਮਾਰੀ ਸੀ। ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਡਰ ਦੇ ਕਾਰਨ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਸਹਿਜੇ ਹੀ ਲਗਾ ਸਕਦੇ ਹੋ ਕਿ ਵਾਢੀ ਤੋਂ 3 ਹਫ਼ਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤੰਦਰੁਸਤ ਫ਼ਸਲਾਂ ਵੀ ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਪ੍ਰਕੋਪ ਕਾਰਨ ਵਾਢੀ ਸਮੇਂ ਕਾਲੇ ਰੰਗ ਦੇ ਡੰਡੇ ਅਤੇ ਸੁੰਗੜ ਗਏ ਦਾਣੇ ਬਣ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਕਾਲੀ ਕੁੰਗੀ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਹੋਣ ਲਈ 20 ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਦਾ ਤਾਪਮਾਨ ਅਤੇ ਨਮੀ-ਰਹਿਤ ਮਾਹੌਲ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮੁੱਖ ਦੱਖਣੀ ਪਹਾੜੀ ਖੇਤਰਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਨੀਲਗਿਰੀ, ਪਾਲਨੀ ਪਹਾੜੀ ਖੇਤਰਾਂ ਅਤੇ ਕੁਝ ਹੱਦ ਤੱਕ ਮੱਧ ਭਾਰਤ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਦੇਖੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਕਾਲੀ ਕੁੰਗੀ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਲੱਛਣ
● ਲਾਗ ਦੇ 7 ਤੋਂ 15 ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਪੌਦੇ ਦੇ ਸਾਰੇ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਲੱਛਣ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਤਣਾ, ਪੱਤੇ ਅਤੇ ਪੱਤੇ ਸਤ੍ਹਾ 'ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
● ਯੂਰੇਡੀਅਲ ਫਰ (ਪਾਸਚੁਲ) ਜਾਂ ਸੋਰੀ ਅੰਡਾਕਾਰ ਤੋਂ ਅੰਡਾਕਾਰ ਆਕਾਰ ਦੇ ਅਤੇ ਗੂੜ੍ਹੇ ਲਾਲ-ਭੂਰੇ (ਜੰਗ) ਰੰਗ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
● ਯੂਰੇਡੀਅਲ ਸਪੋਰਸ ਪੌਦੇ ਦੇ ਐਪੀਡਰਿਮਸ ਤੋਂ ਫਟਦੇ ਹਨ ਜੋ ਪੌਦੇ ਦੇ ਟਿਸ਼ੂ ਨਾਲ ਘਿਰੇ ਹੋਏ ਹਨ।
● ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਬੀਜਾਣੂ ਛੱਡਣ ਕਾਰਨ, ਫਿਨਸੀ ਧੂੜ ਨਾਲ ਭਰੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਬੀਜਾਣੂ ਛੂਹਣ ਨਾਲ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਬਾਹਰ ਆ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
● ਅਡਵਾਂਸ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਦੇ ਪੜਾਅ ਵਿੱਚ, ਉਸੇ ਮੁਹਾਸੇ ਤੋਂ ਟੈਲੋਸਪੋਰਸ ਬਣਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਮੁਹਾਸੇ ਗੂੜ੍ਹੇ ਲਾਲ ਭੂਰੇ ਤੋਂ ਕਾਲੇ ਰੰਗ ਦੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
● ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮੁਹਾਸੇ ਬਣਨ ਕਾਰਨ ਤਣੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਡਿੱਗ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਫ਼ਫ਼ੂੰਦੀ ਬਾਰਬੇਰੀ ਦੇ ਪੌਦੇ 'ਤੇ ਆਪਣਾ ਜੀਵਨ ਚੱਕਰ ਪੂਰਾ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਲੱਛਣ ਬਿਲਕੁਲ ਵੱਖਰੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : PAU ਵੱਲੋਂ PBW 725 ਅਤੇ PBW 677 ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ, ਨੀਮ-ਪਹਾੜੀ ਇਲਾਕਿਆਂ 'ਚ DBW 222 ਅਤੇ HD 2967 ਤੋਂ ਬਚੋ
ਜਾਣੋ ਕਣਕ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਦੇ ਰੋਗ, ਲੱਛਣ ਅਤੇ ਰੋਕਥਾਮ
ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਦੀ ਲਾਗ ਕਾਰਨ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਤਣੇ 'ਤੇ ਗੂੜ੍ਹੇ ਖ਼ੂਨੀ ਭੂਰੇ ਛਾਲੇ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੱਤੇ ਵੀ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਛਾਲੇ ਤਣੇ ਅਤੇ ਪੱਤਿਆਂ ਦੇ ਵੱਡੇ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਢੱਕਣ ਲਈ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਤਣਾ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪੌਦਾ ਤੇਜ਼ ਹਵਾਵਾਂ ਅਤੇ ਮੀਂਹ ਵਿੱਚ ਡਿੱਗ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਲਾਗ ਗੰਭੀਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਦਾਣੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਅਤੇ ਝੁਰੜੀਆਂ ਪੈ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਝਾੜ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਕਾਲੀ ਕੁੰਗੀ ਰੋਗ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ
● ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰਵਾਨਿਤ ਨਵੀਨਤਮ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰੋ।
● ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕੋ ਕਿਸਮ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਨਾ ਕਰੋ।
● ਖੇਤਾਂ ਦਾ ਲਗਾਤਾਰ ਨਿਰੀਖਣ ਕਰਦੇ ਰਹੋ ਅਤੇ ਰੁੱਖਾਂ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਬੀਜੀ ਕਣਕ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਵੱਲ ਵੱਧ ਧਿਆਨ ਦਿਓ।
● ਕਾਲੀ ਕੁੰਗੀ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਲੱਛਣ ਨਜ਼ਰ ਆਉਣ 'ਤੇ ਪ੍ਰੋਪੀਕੋਨਾਜ਼ੋਲ 25 ਈ.ਸੀ. (ਟਿਲਟ) ਜਾਂ ਟੇਬੂਕੋਨਾਜ਼ੋਲ 25 ਈ.ਸੀ 0.1 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਘੋਲ ਬਣਾ ਕੇ ਛਿੜਕ ਦਿਓ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਫੈਲਣ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ 10-15 ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਵਕਫੇ 'ਤੇ ਦੂਜਾ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰੋ।
Summary in English: Enemies of wheat crop brown, black and yellow fungus, know its symptoms and prevention
