ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਪਾਹ ਦੀ ਖੇਤੀ ਦੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ, ਹੱਲ ਅਤੇ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ
Cotton Farming in India: ਕਪਾਹ ਦੀ ਖੇਤੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਨਕਦੀ ਫਸਲ ਹੈ, ਜੋ ਲੱਖਾਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਆਮਦਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਸਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮਾੜੀ ਪੁੰਗਰਣ ਸ਼ਕਤੀ, ਕੀੜੇ, ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਜਲਵਾਯੂ ਤਬਦੀਲੀ।
ਪਰ ਜੇਕਰ ਕਿਸਾਨ ਆਧੁਨਿਕ ਜੈਵਿਕ ਤਕਨੀਕਾਂ ਅਪਣਾ ਲੈਣ, ਤਾਂ ਉਹ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਚੰਗੀ ਆਮਦਨ ਕਮਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਆਧੁਨਿਕ ਜੈਵਿਕ ਤਕਨੀਕਾਂ ਬਾਰੇ...
ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਪਾਹ ਦੀ ਖੇਤੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਨਕਦੀ ਫਸਲ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਲੱਖਾਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਦਾ ਆਧਾਰ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ, ਇਸਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਗੁਜਰਾਤ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ, ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਕਰਨਾਟਕ, ਪੰਜਾਬ, ਹਰਿਆਣਾ, ਰਾਜਸਥਾਨ, ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਅਤੇ ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਰਗੇ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ, ਗੁਜਰਾਤ ਭਾਰਤ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਉਤਪਾਦਕ ਰਾਜ ਹੈ, ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਅਤੇ ਤੇਲੰਗਾਨਾ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।
ਕਪਾਹ ਨੂੰ ਸਾਉਣੀ ਦੀ ਫਸਲ ਵਜੋਂ ਉਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਦੀ ਬਿਜਾਈ ਦਾ ਸਮਾਂ ਖਾਸ ਖੇਤਰ ਅਤੇ ਜਲਵਾਯੂ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ, ਇਸਦੀ ਬਿਜਾਈ ਅਪ੍ਰੈਲ-ਮਈ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਦੋਂਕਿ ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇਸਦੀ ਬਿਜਾਈ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਬਾਅਦ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਇਸ ਖੇਤੀ ਨੂੰ ਲਾਭਦਾਇਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਕਿਸਾਨ ਇਸਦੀ ਖੇਤੀ ਤੋਂ ਪਿੱਛੇ ਹਟ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਕਈ ਕਾਰਨ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਬੀਜ ਦੇ ਪੁੰਗਰਣ ਵਿੱਚ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ, ਕੀੜੇ ਅਤੇ ਬਿਮਾਰੀਆਂ, ਜਲਵਾਯੂ ਪਰਿਵਰਤਨ ਅਤੇ ਬਾਜ਼ਾਰ ਕੀਮਤਾਂ ਵਿੱਚ ਅਸਥਿਰਤਾ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸਾਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ ਆਧੁਨਿਕ ਅਤੇ ਜੈਵਿਕ ਤਕਨੀਕਾਂ ਅਪਣਾਉਣ ਅਤੇ ਖੇਤੀ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ।
ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਕਪਾਹ ਦੀ ਖੇਤੀ ਕਿਉਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ?
ਕਪਾਹ ਦੀ ਖੇਤੀ ਅੱਜ ਵੀ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਲਾਭਦਾਇਕ ਵਿਕਲਪ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜੇਕਰ ਇਹ ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਤੇ ਜੈਵਿਕ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਪਾਹ ਦੀ ਘਰੇਲੂ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮੰਗ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਕਿਸਾਨ ਆਪਣੀ ਫਸਲ ਦੇ ਚੰਗੇ ਭਾਅ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਇੱਕ ਨਕਦੀ ਫਸਲ ਹੈ, ਭਾਵ ਇਹ ਸਿੱਧੀ ਆਮਦਨ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਕਪਾਹ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ, ਇਸਦੇ ਬੀਜਾਂ ਤੋਂ ਤੇਲ ਅਤੇ ਖ਼ਲੀ ਵੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਵਾਧੂ ਆਮਦਨ ਦਾ ਸਰੋਤ ਬਣਦੀ ਹੈ। ਕਿਸਾਨ ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਫਸਲ ਪ੍ਰਬੰਧਨ - ਸੁਧਰੇ ਹੋਏ ਅਤੇ ਖੇਤਰ-ਅਨੁਕੂਲ ਬੀਜਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ, ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ, ਘੱਟ ਰਸਾਇਣਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਅਤੇ ਸਹੀ ਸਿੰਚਾਈ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਰਾਹੀਂ ਬਿਹਤਰ ਕਪਾਹ ਦੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਪੈਦਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣਾ ਮੁਨਾਫ਼ਾ ਵਧਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਕਪਾਹ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕਿਵੇਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ?
ਕਪਾਹ ਦੀ ਖੇਤੀ ਨੂੰ ਟਿਕਾਊ ਅਤੇ ਲਾਭਦਾਇਕ ਬਣਾਉਣ ਲਈ, ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਵਿਗਿਆਨਕ ਪਹੁੰਚ ਅਪਣਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਕੇ ਸਹੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰੋ ਅਤੇ ਉੱਚ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਬੀਜਾਂ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰੋ। ਬੀਜ ਦੇ ਉਗਣ ਦੀ ਦਰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ, ਜੈਵਿਕ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ ਅਤੇ ਸਹੀ ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਫਸਲ ਬੀਜੋ। ਕੀੜਿਆਂ ਅਤੇ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਨਿਯੰਤਰਣ ਲਈ ਨਿੰਮ ਉਤਪਾਦਾਂ, ਫੇਰੋਮੋਨ ਟ੍ਰੈਪ ਅਤੇ ਜੈਵਿਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਉਪਾਵਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ। ਸਿੰਚਾਈ ਦਾ ਬਿਹਤਰ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਕਰੋ ਅਤੇ ਫਸਲ ਵਿੱਚ ਨਮੀ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਜੈਵਿਕ-ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: Chemical Farming ਤੋਂ Organic Farming ਵੱਲ ਪਰਤੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੇ ਸਾਂਝੇ ਕੀਤੇ ਤਜ਼ਰਬੇ, ਦੇਖੋ ਦਰਪੇਸ਼ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਕਿਵੇਂ ਮਿਲੀ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਕਾਮਯਾਬੀ
ਕਪਾਹ ਦੀ ਖੇਤੀ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਮੁੱਖ ਚੁਣੌਤੀਆਂ
1. ਬੀਜ ਦੇ ਪੁੰਗਰਣ ਵਿੱਚ ਕਮੀ
ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਕਪਾਹ ਦੇ ਬੀਜਾਂ ਦੀ ਪੁੰਗਰਣ ਸਮਰੱਥਾ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰੀਏ, ਤਾਂ ਕਈ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪੁੰਗਰਣ ਦੀ ਦਰ ਵਿੱਚ ਕਾਫ਼ੀ ਕਮੀ ਆਈ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਘਣਤਾ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਮਾੜੀ ਭੌਤਿਕ ਬਣਤਰ ਹੈ। ਸਖ਼ਤ ਅਤੇ ਭਾਰੀ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ, ਹਵਾ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਪ੍ਰਵਾਹ ਵਿੱਚ ਰੁਕਾਵਟ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਬੀਜਾਂ ਨੂੰ ਸਹੀ ਤਾਪਮਾਨ ਅਤੇ ਨਮੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਕਈ ਵਾਰ ਘੱਟ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਾਲੇ ਬੀਜਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਅਤੇ ਅਨਿਯਮਿਤ ਬਿਜਾਈ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵੀ ਉਗਣ ਦਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਕਿਸਾਨ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਦੁੱਗਣੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਬੀਜ ਬੀਜਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਲਾਗਤ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਪੁੰਗਰਣ ਸਮਰੱਥਾ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੁਧਾਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।
2. ਕੀੜਿਆਂ ਅਤੇ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਵਧਦਾ ਪ੍ਰਕੋਪ
ਕਪਾਹ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਚਿੱਟੀ ਮੱਖੀ, ਗੁਲਾਬੀ ਸੁੰਡੀ, ਲਾਲ ਮੱਕੜੀ ਦੇ ਕੀੜੇ, ਮਿਲੀ ਬੱਗ ਅਤੇ ਪੱਤਾ ਲਪੇਟ ਵਾਇਰਸ ਵਰਗੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਗੁਲਾਬੀ ਸੁੰਡੀ ਕਪਾਹ ਦੇ ਟੀਂਡਿਆਂ ਨੂੰ ਅੰਦਰੋਂ ਖਾ ਕੇ ਪੂਰੀ ਫ਼ਸਲ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਇਕਸਾਰ ਰਸਾਇਣਕ ਖੇਤੀ, ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਰਤੋਂ ਅਤੇ ਇੱਕੋ ਫਸਲ ਦੀ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਬਿਜਾਈ (ਮੋਨੋਕਲਚਰ) ਹੈ। ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਕੀੜਿਆਂ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧਕ ਸ਼ਕਤੀ ਵਧਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਆਮ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਬੇਅਸਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
3. ਉੱਚ ਤਾਪਮਾਨ ਅਤੇ ਸਿੰਚਾਈ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ
ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ, ਜਦੋਂ ਅਪ੍ਰੈਲ-ਮਈ ਦੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਪਾਹ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਕਈ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਤਾਪਮਾਨ 40-45°C ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ, ਮਾਨਸੂਨ ਅਜੇ ਨਹੀਂ ਆਇਆ ਹੁੰਦਾ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਨਮੀ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਸਿੰਚਾਈ ਕਰਨੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਪਾਣੀ ਦੀ ਖਪਤ ਅਤੇ ਬਿਜਲੀ ਦੀ ਲਾਗਤ ਵਿੱਚ ਕਾਫ਼ੀ ਵਾਧਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜਿੱਥੇ ਭੂਮੀਗਤ ਪਾਣੀ ਦੀ ਉਪਲਬਧਤਾ ਘੱਟ ਹੈ, ਕਪਾਹ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਲਗਭਗ ਅਸੰਭਵ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਲਵਾਯੂ ਪਰਿਵਰਤਨ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਬਾਰਿਸ਼ ਦਾ ਪੈਟਰਨ ਵੀ ਅਨਿਯਮਿਤ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਫਸਲ ਉਤਪਾਦਨ ਅਸਥਿਰ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ DSR Technique ਨੂੰ ਕਿਉਂ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਰਿਹੈ ਹੁਲਾਰਾ, ਜਾਣੋ ਇਸ ਤਕਨੀਕ ਦੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਅਤੇ ਹੱਲ
ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦੇ ਹੱਲ: ਜੈਵਿਕ ਅਤੇ ਟਿਕਾਊ ਹੱਲ
1. ਬੀਜ ਦੇ ਪੁੰਗਰਣ ਲਈ ਉਪਾਅ
ਬੀਜਾਂ ਦੇ ਚੰਗੇ ਪੁੰਗਰਣ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇਹ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਮਿੱਟੀ ਨਰਮ, ਹਵਾਦਾਰ ਅਤੇ ਸੂਖਮ ਜੀਵਾਂ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੋਵੇ। ਜ਼ਾਇਟੋਨਿਕ ਤਕਨਾਲੋਜੀ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਉਤਪਾਦ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ ਬਾਇਓਡੀਗ੍ਰੇਡੇਬਲ ਪੋਲੀਮਰ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਹੈ, ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਬਣਤਰ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਢਿੱਲਾ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਧਾਰਨ ਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਫਸਲ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਸਮੇਂ ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਨਾਲ ਬੀਜ ਦੇ ਪੁੰਗਰਣ ਵਿੱਚ 95% ਵਾਧਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਜੜ੍ਹਾਂ ਦਾ ਖੇਤਰਫਲ ਵੀ ਵੱਡਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਪੌਦਾ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਨਾਲ ਖੜ੍ਹਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਵਧੇਰੇ ਪੋਸ਼ਣ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਸੋਖ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪ੍ਰਤੀਕੂਲ ਮੌਸਮੀ ਹਾਲਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਿਹਤਮੰਦ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।
2. ਕੀਟ ਅਤੇ ਰੋਗ ਨਿਯੰਤਰਣ ਉਪਾਅ
ਕੀੜਿਆਂ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ ਲਈ, ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਪੜਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਨਿੰਮ-ਅਧਾਰਤ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀੜਿਆਂ ਦੇ ਵਾਧੇ ਨੂੰ ਰੋਕ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਜ਼ਾਈਡੈਕਸ ਨੇ ਮਾਈਕ੍ਰੋ-ਐਨਕੈਪਸੂਲੇਸ਼ਨ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਰਾਹੀਂ ਨਿੰਮ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਅਤੇ ਉਪਲਬਧਤਾ ਨੂੰ ਵਧਾ ਕੇ "ਜ਼ਾਈਟੋਨਿਕ ਨਿੰਮ" ਬਣਾਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਪੱਤਿਆਂ ਨਾਲ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਚਿਪਕਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫਸਲ 'ਤੇ ਇੱਕ ਵਾਧੂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਢਾਲ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਫ਼ਸਲ 'ਤੇ ਨਿੰਮ ਦੇ ਤੱਤਾਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਕਾਰਨ, ਕੀੜੇ ਪੱਤਿਆਂ 'ਤੇ ਅੰਡੇ ਨਹੀਂ ਦੇ ਸਕਦੇ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਸੀਮਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਫੇਰੋਮੋਨ ਟ੍ਰੈਪ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ, ਜੋ ਕੀੜਿਆਂ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਫਸਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਤਕਨੀਕ ਰਸਾਇਣ-ਮੁਕਤ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਅਨੁਕੂਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਰਸਾਇਣਕ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ "ਜ਼ਾਇਟੋਨਿਕ ਐਕਟਿਵ" (ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਾਈਕ੍ਰੋ-ਐਨਕੈਪਸੂਲੇਸ਼ਨ ਤਕਨਾਲੋਜੀ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵਧਾਉਣ ਵਾਲਾ) ਨੂੰ ਰਸਾਇਣਕ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲਾਓ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ੀਲਤਾ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਸਪਰੇਅ ਕਰੋ। ਇਹ ਦਵਾਈ ਦੀ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ੀਲਤਾ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਨਿਯੰਤਰਣ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।
3. ਸਿੰਚਾਈ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਅਤੇ ਉੱਚ ਤਾਪਮਾਨ ਤੋਂ ਸੁਰੱਖਿਆ
ਗਰਮੀਆਂ ਵਿੱਚ, ਸਿੰਚਾਈ ਦੀ ਲੋੜ ਅਤੇ ਲਾਗਤ ਦੋਵੇਂ ਵੱਧ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ, ਕਿਸਾਨ ਜ਼ਾਇਟੋਨਿਕ ਤਕਨਾਲੋਜੀ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਭੰਡਾਰਨ ਸਮਰੱਥਾ ਵਧਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨਾਲ ਪੌਦੇ ਨੂੰ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਪਾਣੀ ਉਪਲਬਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਖੇਤ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਸਮੇਂ ਜ਼ਾਇਟੋਨਿਕ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖੜ੍ਹੀ ਫਸਲ ਵਿੱਚ ਸਿੰਚਾਈ ਜਾਂ ਮੀਂਹ ਪੈਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਖਿਲਾਰ ਦਿਓ। ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਪਾਣੀ ਸੰਭਾਲਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਵਧਾ ਕੇ, ਇਹ ਘੱਟ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਵੀ ਫਸਲ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਨਮੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਭਾਰੀ ਬਾਰਿਸ਼ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਮਿੱਟੀ ਨਰਮ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਸੋਖਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਭਰਨ ਕਾਰਨ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਨੁਕਸਾਨ ਨੂੰ ਰੋਕਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਫਸਲ 'ਤੇ ਜ਼ਾਇਟੋਨਿਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦਾ ਛਿੜਕਾਅ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ, ਪੌਦਿਆਂ ਦੇ ਪੱਤਿਆਂ 'ਤੇ ਇੱਕ ਪਤਲੀ ਪਰਤ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਤ੍ਰੇਲ ਦੀ ਨਮੀ ਨੂੰ ਸੋਖ ਲੈਂਦੀ ਹੈ, ਇਹ ਪੌਦੇ ਨੂੰ ਲੋੜੀਂਦੀ ਨਮੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਸਿੰਚਾਈ ਦੀ ਲੋੜ ਨਾ ਪਵੇ। ਇਹ ਤਕਨੀਕ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਲਈ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਉਪਲਬਧਤਾ ਸੀਮਤ ਹੈ।
ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਅਸੀਂ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਕਿਸਾਨ ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਤੇ ਜੈਵਿਕ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨੂੰ ਅਪਣਾ ਕੇ ਕਪਾਹ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਨੂੰ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਹੱਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਹੁਣ ਸਮਾਂ ਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸਾਨ ਰਵਾਇਤੀ ਤਰੀਕਿਆਂ ਤੋਂ ਪਰੇ ਜਾ ਕੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਅਧਾਰਤ ਹੱਲਾਂ ਵੱਲ ਵਧਣ ਅਤੇ ਲਾਭਦਾਇਕ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕਪਾਹ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕਰਨ।
Summary in English: Why should farmers cultivate cotton? Know the challenges, solutions and prospects of Cotton Farming in India
